Sử dụng ánh sáng đèn cao áp để câu cá ngừ đại dương

Tuy vậy vài năm nay, ngư dân thường sử dụng ánh sáng đèn cao áp để đánh bắt làm nghề câu cá ngừ đại dương đứng trước nguy cơ “lợi ít hại nhiều”, trong khi đó kỹ thuật thu cá lên tàu, công nghệ bảo quản cá trên tàu chưa được đầu tư đúng mức.

Năm 2011, nghề câu tay cá ngừ đại dương sử dụng ánh sáng đèn cao áp xuất hiện ở Bình Định. Sau khi xuất hiện, nghề này đã cho năng suất, sản lượng cao hơn nhiều so với nghề câu vàng truyền thống, mặc dù giá cá tại bến chỉ bằng 40 – 50% so với cá ngừ khai thác bằng nghề câu vàng truyền thống những lợi nhuận lại cao hơn nhiều. Do đó nhiều tàu câu vàng truyền thống và tàu chụp mực ở Bình Định, đã chuyển sang làm nghề này. Năm 2012, nghề câu tay sử dụng ánh sáng đèn cao áp đã nhanh chóng lan truyền đến Khánh Hòa và đến đầu năm 2013 phần lớn tàu câu vàng truyền thống và tàu chụp mực ở Khánh Hòa đã chuyển sang câu tay sử dụng ánh sáng đèn cao áp. Việc sử dụng ánh sáng đèn cao áp kết hợp câu tay cá ngừ đại dương chi phí thấp, thời gian chuyến biển ngắn hơn nghề câu vàng. Chi phí mua ngư cụ thấp, phí nhiên liệu giảm vì không phải di chuyển để thả câu và thu câu, kỹ thuật câu đơn giản, chuyến biển được rút ngắn bằng khoảng 2/3 thời gian so với câu vàng truyền thống.

Cá ngừ đại dương câu tay chất lượng kém hơn so với nghề câu vàng do một số nguyên nhân bước đầu được đánh giá là:

– Cá cắn câu trong vùng nước nóng do bị chiếu cột đèn cao áp nên thân nhiệt tăng cao, dù khi đưa lên tàu cấp đông kịp thời thì quá trình phân hủy thịt cá cũng diễn ra nhanh. Khi vào đến bờ, phần lớn cá đã bắt đầu phân hủy, trứng bể từng mảng.

– Thời gian ngâm câu ngắn, dẫn đến khi cá đánh bắt được bị sốc, dẫy dũa mạnh dẫn đến phá hủy cơ thịt cá. Trong khi đó nghề câu vàng lại không xảy ra hiện tượng này. Kỹ thuật giết và bảo quản cá của nhiều tàu còn hạn chế, chưa tuân thủ quy trình chuẩn về bảo quản cá. Việc tăng năng suất, sản lượng và số tàu tham gia khai thác bằng nghề câu tay sử dụng ánh sáng đèn cao áp không được kiểm soát dẫn đến khả năng khai thác quá mức và suy giảm nguồn lợi, chất lượng giảm làm giá bán sản phẩm thấp, gây tổn thất sau thu hoạch lớn trong khai thác cá ngừ đại dương. Mặc dù giá cá tại bến chỉ bằng 40 – 50% so với cá ngừ khai thác bằng nghề câu vàng truyền thống, nhưng nhiều cơ sở thu mua cũng không thích mua. Vì vậy, mà những tháng đầu năm 2013, việc thu mua cá ngừ đại dương câu tay sử dụng ánh sáng đèn cao áp gặp nhiều khó khăn, nhiều tàu ngư dân cập bến phải chờ đợi thời gian dài để tiêu thụ cá, đã ảnh hưởng đến việc tổ chức chuyến biển tiếp theo.

Theo phản ánh của một số doanh nghiệp, phần lớn cá ngừ đại dương mà các doanh nghiệp thu mua được từ câu tay sử dụng ánh sáng đèn cao áp có chất lượng thấp, không đủ tiêu chuẩn xuất khẩu nguyên con, hiện còn tồn kho khá nhiều, phải tốn thêm nhiều chi phí bảo quản lưu kho, nếu không được chế biến thành cá ngừ đóng hộp hoặc xông khói.

Từ việc điều tra đánh giá thực trạng, phân tích nguyên nhân, nhóm nghiên cứu khoa học thuộc Viện Khoa học và công nghệ khai thác thủy sản, Trường đại học Nha Trang đã đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng cá ngừ câu tay. Đó là: Nghiên cứu sử dụng thiết bị giảm hiện tượng cá giẫy dụa, va đập khi đưa lên tàu. Cần trang bị hoặc nghiên cứu tạo ra dụng cụ làm chết cá nhanh, tránh va đập, bố trí các tấm nệm mút lót trên boong tàu, thành tàu, nơi tiến hành kéo cá lên tàu và sơ chế cá, nước đá dùng để bảo quản phải được kiểm soát nguồn gốc đảm bảo vệ sinh, an toàn thực phẩm và đảm bảo đủ độ lạnh và đủ lượng dùng cho một chuyến biển; Đầu tư thực hiện phương pháp ngâm hạ nhiệt trước khi đưa sản phẩm xuống hầm bảo quản. Loại công nghệ mới nhất nên chọn lựa áp dụng cho tàu cá bằng vỏ gỗ hiện nay là hầm bảo ôn. Đây là loại hầm bảo quản vẫn sử dụng nước đá nhưng đảm bảo tốt nhiệt độ trong hầm bảo quản và chất lượng nước đá bị tiêu hao rất ít. Công nghệ này được áp dụng đa số cho các tàu câu cá ngừ đại dương và được sử dụng nhiều nhất hiện nay ở đội tàu câu cá ngừ của Đài Loan. Loại công nghệ khác nữa có thể áp dụng cho tàu câu tay Việt Nam là hầm cấp đông, hệ thống máy làm lạnh tuần hoàn nước biển hoặc nước muối để ngâm hạ nhiệt, làm lạnh nhanh, đảm bảo chất lượng đồng đều, cung cấp nguồn nguyên liệu tốt hơn cho chế biến và hạn chế tổn thất sau thu hoạch.

Để nhanh chóng lập lại trật tự nghề câu cá ngừ đại dương ở các tỉnh duyên hải Nam Trung bộ, nhằm phát triển bền vững nghề câu cá ngư đại dương, thiết nghĩ đã đến lúc cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành có thẩm quyền cần nghiên cứu, sớm ban hành bộ quy chuẩn đối với nghề câu cá ngừ đại dương: Quy định về tàu thuyền, quy định về máy móc thiết bị khai thác, thiết bị hàng hải, thông tin liên lạc trên tàu, quy định về hầm bảo quản, quy định về ngư cụ, công nghệ khai thác, công nghệ bảo quản cá trên tàu, quy định về kỹ thuật thuyền viên, thuyền trưởng trên tàu… Trên cơ sở đó các cơ quan quản lý chuyên ngành ở địa phương áp dụng và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nghề câu cá ngừ đại dương.